Aston Villa’s eenzijdige verlies tegen Newcastle kan dienen als leermoment voor Unai Emery in de jacht op top-vier

BIRMINGHAM — Eén nederlaag zou weinig moeten uithalen tegen het momentum van Aston Villa, zelfs een 3-1 nederlaag die het einde betekent van 11 maanden ongeslagen Premier League-streak op Villa Park, ongebruikelijk onderdrukt nog voordat de dubbel van Fabian Schar de vastberadenheid van de gastheren brak.

Tottenham loert in hun achteruitkijkspiegel, klaar om de vierde plaats op te eisen met een overwinning op Brentford op woensdag. Zet een reeks neer en West Ham, misschien zelfs Chelsea en Manchester United zouden zich in de mix kunnen bevinden. Toch heeft de ploeg van Unai Emery de kwaliteit om te suggereren dat ze op koers kunnen blijven in de strijd om Champions League-kwalificatie; voorafgaand aan de wedstrijd van dinsdag stonden ze vijfde op basis van verwacht doelsaldo met een voorsprong van 12 punten op de ploeg die voor hen staat op dat specifieke meetpunt, Chelsea.

Het biedt Emery echter wel een lange lijst met zaken die opgelost moeten worden als deze ploeg serieuze aspiraties heeft op een eerste seizoen in de Europa Cup sinds het seizoen nadat ze het ding wonnen. De veelgeprezen hoge lijn, waarin de gezaghebbende Pau Torres ontbrak, werd maar al te gemakkelijk gepenetreerd door de veegpasses van Newcastle vanuit het rechterkanaal, waardoor het tempo van Anthony Gordon werd ontgrendeld. De verjongde Kieran Trippier hielp zeker en de buitenspelval proberen te omzeilen vanaf de zijkant leek een slimme zet van Eddie Howe, die het zwakke punt in een Villa-middenveld vier dat de neiging heeft om naar binnen te drijven.

Ook Villa’s linie hield zo goed stand tegen Manchester City twee maanden geleden vanwege de woeste druk die ze uitoefenden op de bal. Het is allemaal goed en wel om te weten dat er achterin ruimte is om aan te vallen, maar als je John McGinn of Boubacar Kamara hebt die op je aanvallen. Dinsdagavond was die agressie nergens te bekennen en kon Bruno Guimaraes gewoon door het midden van het veld glijden.

Uiteindelijk was het niet het open spel dat Villa de das omdeed, maar een reeks slordig uitverdedigde dode ballen waardoor set piece coach Austin MacPhee door het lint ging. Schar had twee spelers op zijn rug gedrapeerd toen de vrije trap van Trippier in de 33e minuut voor zijn voeten viel, maar niemand stond tussen hem en de bal, waardoor de Zwitserse middenvelder Emiliano Martinez passeerde.

Binnen vier minuten stond hij op een hattrick. Villa had niemand op zijn plaats aan de rand van het strafschopgebied om Gordon af te sluiten toen een corner losbrak – de bezoekers plaatsten consequent één of twee lichamen op 20 meter van het doel zonder enig teken dat Villa reageerde – en zijn schot boog zo ver af dat Martinez er goed aan deed om het op de lat te rammen. Zou iemand in het claret and blue de rebound eerder hebben gezien dan Schar? Als ze dat hadden gedaan, was deze wedstrijd misschien wel binnen bereik geweest van een Villa-ploeg die manmoedig terugvocht toen Emery in de tweede helft naar de bank ging. Jacob Murphy draaide de voorzet van Miguel Almiron bij de achterste paal naar binnen om de Magpies een 8-1 totale voorsprong te geven in de twee ontmoetingen tussen deze ploegen dit seizoen.

In plaats daarvan heeft Villa het 19e record in de competitie als het gaat om het verdedigen van set pieces, negen doelpunten tegen, waarvan vijf in de nasleep van hun overweldigende overwinningen op de top twee van vorig seizoen. Van de poging van Keane Lewis-Potter tot de omhaal en de afwerking van Burnley op 30 december: het zijn geen indrukwekkende staaltjes van dead ball engineering van tegenstanders, maar slordige fouten die de Champions League-aspiranten al lang geleden hadden moeten uitbannen.

Emery hoopt dat hij Ollie Watkins niet hoeft toe te voegen aan zijn lijst met zorgen. De behendige uithaal van de international van Engeland na een voorzet van Leon Bailey deed de hoop op een onwaarschijnlijke comeback, die de ongeslagen reeks van 18 wedstrijden zou kunnen verlengen, even opleven. De doelpuntenmaker zelf geloofde duidelijk dat de wedstrijd gespeeld was, toen hij even later Martin Dubravka omspeelde om vervolgens buitenspel te worden verklaard door de VAR. Hij eindigde de wedstrijd misschien met slechts één doelpunt, maar Watkins had echt maar zijn tweede doelpunt in zijn laatste 10 wedstrijden nodig.

Na zijn explosieve start van het seizoen was de 28-jarige Watkins de laatste tijd in een duidelijke dip beland. Zijn eerste 14 wedstrijden van het seizoen leverden een gemiddelde van 0,6 verwachte doelpunten per 90 minuten op. In de laatste acht wedstrijden was dat nog maar 0,2. Een uur lang leek het erop dat het zo door zou gaan. Watkins kreeg niet eens een schot weg, totdat hij er een recht op Schar afvuurde, die in zijn eigen strafschopgebied net zo belangrijk was voor Newcastle als in die van Villa.

Villa’s grote probleem vanavond was dat ze bleven aandringen op een voorzet van Watkins, die het duidelijk moeilijk had en goed in de luren werd gelegd door Schar en Sven Botman, totdat de wedstrijd zo goed als gewonnen was. Vooral Moussa Diaby haalde zijn neus op voor schietkansen in een poging de bal naar zijn nr. 11 te forceren. Pas toen Bailey de spits van de bank haalde, had Villa iemand anders die een secundaire bedreiging vormde voor de bezoekende backlinie. Het is geen wonder dat een spits als Watkins zo talismanisch is voor Villa. Als hij in vorm is, is hij een echte allround test en kan hij net zo goed een verdediger omver blazen met dribbelen als ze verslaan in de lucht. Maar als het uitschakelen van Watkins Villa zo kan hinderen, dan zullen veel anderen proberen Newcastle te imiteren.

Dat is misschien makkelijker gezegd dan gedaan. Als je gaten in Villa ontdekt, is het de moeite waard om op te merken dat deze specifieke generatie Newcastle meer leek op de vierde plaats van vorig seizoen dan op de ploeg die naar de middenmoot is afgegleden door een heleboel blessures. Alexander Isak hinkte in de eerste helft net uit toen hij zich aan het opwarmen was voor deze wedstrijd. De ploeg van december en begin januari mag dan uit koers zijn geraakt, deze ode aan 2022-23 Newcastle reageerde met veel meer staal. Gezaghebbend en georganiseerd in de verdediging, explosief in de omschakeling: je kon zien hoe deze ploeg überhaupt in de Champions League terecht was gekomen.

In dat opzicht zouden ze wel eens de maatstaf voor Villa kunnen zijn. De mannen van Emery staan er nu misschien nog ver van af, maar het is nog niet zo lang geleden dat ze er wekelijks overheen buitelden. Een paar aanpassingen en niets houdt dit team nog tegen in de race om de Champions League.